Een gewaarschuwd mens telt voor twee
Wist u dat fabrikanten hun zelf geproduceerde Ex-producten in veiligheidscategorie 3, zoals besturingskasten en portable apparaten, zelf veilig mogen verklaren? En dat ze die producten vervolgens als CE-gemarkeerd product, voor zone 2 of 22 op de markt mogen brengen? Niks mis mee, maar het is wel de slager die zijn eigen vlees keurt. Maar door ‘indrukwekkende stempels’ en andere misleidende tactieken lijkt het soms dat datzelfde product is gekeurd door een Notified Body. Dat is dus niet het geval: het is nog altijd diezelfde slager. Voor de koper is het opletten geblazen, een gewaarschuwd mens telt voor twee.
“Een fabrikant die zijn eigen apparaten ‘certificeert’ is als de slager die zijn eigen vlees keurt. Dat vraagt om problemen.”
De ATEX productrichtlijn (ATEX 114) kent voor veiligheidscategorie 3 een conformiteitsprocedure waarbij fabrikanten zelfstandig, zonder inbreng van een Notified Body (keuringsinstantie), hun geproduceerde Ex producten (zoals bijvoorbeeld besturingskasten of portable apparaten) met een zelf uitgevoerd assessment, veilig mogen verklaren en vervolgens als CE-gemarkeerd Ex product voor zone 2 of 22 op de markt brengen.
Tot zover de in eigen bewoordingen gedicteerde wettekst, zoals de ATEX-richtlijn vanwege de ratificatie van het Verdrag van Lissabon, in elke lidstaat van de Europese Unie in de Nationale Wetgeving opgenomen dient te zijn. Zo is dat in Nederland geregeld binnen het Warenwetbesluit Explosieveilig Materieel.
Zelfcertificering
In de volksmond wordt de categorie 3 conformiteitsprocedure ook wel ‘zelfcertificering’ genoemd. De goede verstaander begrijpt natuurlijk wel dat dit feitelijk vragen om problemen is. Want een fabrikant kan formeel helemaal niet certificeren (daar zijn onafhankelijke certificerende instellingen voor) en dit kan snel ontaarden in de vaker voorkomende uitspraak ‘de slager die zijn eigen vlees keurt’ met alle negatieve publicatie van schandalen daaromheen. Denk aan paardenvlees dat verkocht werd als rundvlees.
Nu zien we steeds vaker op de markt dat fabrikanten zich aandienen als Ex-fabrikanten. Een gezonde concurrentie wordt op de markt toegejuicht, maar dan wel alleen als een ieder zich aan de geldende afspraken houdt. En dat is nu precies waar even de aandacht op gevestigd moet worden. Beseft de gebruiker wel dat de veiligheid van het product en de juistheid van het bijbehorende document essentieel kan zijn in geval van een calamiteit?
Voor de beeldvorming: ATEX-richtlijn 2014/34/EU kent ook veiligheidscategorie 1 of 2. Bij de conformiteitsprocedure voor categorie 1 geldt te allen tijde een verplichte bemoeienis van een Notified Body, voor categorie 2 geldt dit alleen voor elektrisch materieel. Maar er is pas sprake van een ‘Certificate’ zodra er dus bemoeienis is van een Notified Body. Dat kan zijn een ‘Unit Verification Certificate’ (voor eenlingen) maar meestal is dat een ‘EU Type Examination Certificate’ (voor series).
Notified Body DEKRA GmbH.
Tips
|
Vrijwillig
Verder blijft het nuttig om te benoemen dat ook voor categorie 3 wel een certificaat afgegeven kan worden, maar dat gebeurt dan op vrijwillige basis en heet dan een ‘Type Examination Certificate’ (merk op: zonder indicatie ‘EU’). Maar nogmaals: ‘Certificates’ zou je moeten kunnen zien als onafhankelijke keuringsbewijzen. Zelfs de grote gerenommeerde Ex-fabrikanten maken hier ook wel gebruik van om hun producten gemakkelijker geaccepteerd te krijgen door de meer kritische eindklanten en inspectiebureaus. Te allen tijde brengt de fabrikant CE-markering aan en stelt hij een EU Conformiteitsverklaring op die, evenals de installatie- of gebruiksveiligheidsinstructie, verplicht met het materieel meegeleverd dient te worden. Een EU Conformiteitsverklaring is juridisch in Europa dus méér zeggend dan het Type Examination Certificate. Laatstgenoemde is feitelijk alleen maar voor de fabrikant het bewijs dat het prototype door een onafhankelijke partij goedgekeurd is. Niets meer, niets minder.
Indrukwekkende stempels
Terug naar categorie 3. Wat zien we nu op de markt? Veel producten die door fabrikanten aan de conformiteitsprocedure worden onderworpen, zonder tussenkomst van een Notified Body, waarbij de fabrikant dan zelf een certificaat opstelt in bijna exact dezelfde stijl en context zoals een Notified Body dat doet en dan ook nog eens ondertekend met indrukwekkende stempels alsof het een erkende Notified Body betreft… Is dit misleidend?
Bedenk dus dat u in feite als inkoper of gebruiker van zo’n product u zich door die fabrikant het bos in laat sturen. De Ex fabrikant zou namelijk een EU Conformiteitsverklaring mee moeten leveren waarmee hij een juridisch ‘Vermoeden van Overeenstemming met de Essentiële Gezondheids- en Veiligheidseisen (EHSR’s) van de richtlijn’ verklaart en bindend ondertekent. Maar wat krijgt u? Een ‘Certificate’ wat lijkt op een onafhankelijk Type Examination Certificate maar in feite door de fabrikant zelf is opgesteld.
Het is te hopen dat de gebruiker dit detecteert… Voor iemand die de normen kent, vallen dit soort fabrikanten snel door de mand; er worden beschermingswijzen tegen ontsteking genoemd die vervolgens niet altijd terugkeren in de lijst van toegepaste normen of soms nog erger; helemaal niet van toepassing kunnen zijn op het product. Verder zien we vaak dat de normeditie oud is of helemaal niet genoemd wordt; blijkbaar kent men niet eens de ‘State of the Art’…
Wat ook voorkomt is dat er IECEx begrippen en ATEX-begrippen door elkaar worden gehaald. Dat is kwalijk omdat IECEx als vrijwillig toepasbaar systeem nu juist hier heel sterk van ATEX afwijkt; welk veiligheidsniveau dat u onder IECEx ook toe wenst te passen, van ‘a’ t/m ‘c’, in alle drie de gevallen moet een onafhankelijke IECEx Certification Body een beoordeling uitvoeren en certificeren waarmee conformiteit met ISO of IEC normen is aangetoond!
Een ATEX gerelateerd ‘Certificate’ (wat een EU Conformiteitsverklaring zou moeten zijn) is dus inderdaad misleidend als het ondertekend wordt met titels als Competent Persoon volgens het Personnel Competency Scheme IECEx 05. Aandikken met IECEx logo’s is feitelijk een inbreuk op de regels van IECEx en daarmee strafbaar als ‘mis-use’. Men zou zich zelfs de competentie van dergelijke personen openlijk af kunnen vragen.
Uitleggen
Maar wat op het moment dat sprake is van een ongeval of calamiteit met het betreffende product. Wie is er dan verantwoordelijk? In feite is het antwoord simpel: De plant eigenaar blijft altijd verantwoordelijk voor wat hij al dan niet toelaat in zijn fabriek.
Of de koper of gebruiker van het product verzekerd is als blijkt dat het een dubieus product is, zal moeten blijken. Mocht het misgaan, dan kan het zo mis gaan dat er praktisch geen bewijsmateriaal meer te vinden is. Mocht de oorzaak wel vindbaar zijn dan heeft de fabrikant bij de rechter wel wat uit te leggen. Vermoedelijk is dat meteen einde bedrijf.
|
De auteur van dit artikel, Karel Neleman is bij de BARTEC Group – Ex geautoriseerd persoon. En daarnaast:
|
Deze Whitepaper is ook gepubliceerd in MAG1010 editie 06.2020.
Deze Whitepaper is ook gepubliceerd in het Engels en in HazardEx Magazine editie 04.2021.
Download Whitepaper
(PDF – 1.2 MB)